Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach Ewangelickie Centrum Diakonijne "Słoneczna Kraina" Ewangelicki Cmentarz parafialny w Katowicach Szkółka niedzielna

Historia

Historia i współczesność Parafii

Początki w Katowicach.

Powstanie około 1580 r. osady Katowice związane było z ewangelikami – braćmi Boguckimi, kuźnikami, którzy ją założyli, oraz z Walentym Roździeńskim z sąsiedniego Roździenia. W wyniku wojny 30. letniej oraz kontrreformacji Habsburgów, ewangelicyzm na Górnym Śląsku został poważnie osłabiony. Wraz z rozbudową Katowic w XIX w. stale zwiększała się liczba ewangelików. W roku nadania praw miejskich (1865) w Katowicach było 888 ewangelików, ale z powodu braku parafii musieli uczęszczać do kościoła w Chorzowie. W Katowicach zaczęto odprawiać nabożeństwa, w języku niemieckim i polskim, od Wigilii 1854 r. w jednej z hal Huty „Marta”, którą na cele sakralne przekazał Hubert von Tiele-Winckler. Było to rozwiązanie tymczasowe i dlatego już w listopadzie 1855 r. przekazano pod budowę kościoła parcelę przy mało zagospodarowanej wówczas drodze (obecna ul. Warszawska), a 17 lipca 1856 r. położono tam kamień węgielny pod budowę, natomiast już 29 września 1858 r. odbyło się uroczyste poświęcenie świątyni.

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego był pierwszym murowanym obiektem sakralnym, jaki wybudowano w Katowicach. Posiadał 304 miejsca siedzące, skromne organy, jedną wieżę i dzwonnicę. Wraz z rozwojem miasta wzrosła także liczba ewangelików: w roku powstania parafii było ich 468, w 1856 r. – 1 247, a w roku 1883 – 3 475. Nowo wybudowany kościół okazał się za mały, więc w 1887 r. rozpoczęto przebudowę kościoła przedłużając nawę o 15m., dobudowując dwie wieżyczki od strony wejścia i powiększając organy. Gdy w 1898 r. liczba parafian wzrosła do 10 tys., postanowiono jeszcze raz powiększyć kościół, co miało miejsce w latach 1899-1902. Stan kościoła po tej przebudowie zachował się do dnia dzisiejszego. Dobudowano wówczas dwa skrzydła boczne, transept, zakrystię, wewnątrz zbudowano empory, a przy organach miejsce dla chóru. Witraże w prezbiterium, założone w drugiej połowie XIX wieku, ufundowała rodzina Wincklerów.

Intensywny rozwój parafii zaznaczył się również wybudowaniem w latach 1899-1900 domu starców przy ulicy Damrota oraz w 1908 r. dużego domu parafialnego przy ul. Bankowej. W latach 1903-1905 przy ul. Jagiellońskiej 17 powstał parafialny dom „Hospic“ przygotowujący m.in. na stacjonarnych seminariach pracowników misyjnych dla południowo-wschodniej Europy. W tym okresie intensywnego rozwoju parafii zaczęły powstawać w Katowicach również nowe i prężne stowarzyszenia ewangelickie. Najstarszym stowarzyszeniem była filia Fundacji Gustawa Adolfa, która powstała w Katowicach w 1857 r., a jej celem było budowanie nowych obiektów sakralnych i remonty istniejących. W 1887 r. powstało Ewangelickie Stowarzyszenie Mężczyzn i Młodzieńców, a w 1891 r. Ewangelickie Stowarzyszenie Niewiast i Panien. W 1899 r. powstała jeszcze jedna organizacja kobieca – Ewangelickie Stowarzyszenie Panien „Marta”.

Przed wybuchem I wojny światowej liczba parafian doszła do 16 tys. wiernych i planowano nawet budowę drugiego kościoła. Parafia prowadziła w kilku dzielnicach powszechne szkoły wyznaniowe. Wskutek wojny oraz podziału Śląska w 1922 r. znaczna część ewangelików z Katowic wyprowadziła się poza granice Polski, wskutek czego zostało tylko 6 tys. parafian. Na mocy Konwencji Genewskiej, która przez 15 lat zapewniała specjalne traktowanie mniejszości narodowych, decyzją specjalnego Synodu w Pszczynie w 1923 r. utworzono Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku. Był to samodzielny Kościół (wyodrębniony z dotychczasowego Pruskiego Kościoła Unijnego) z siedzibą władz w Katowicach. Oprócz znacznej liczby ewangelików pochodzenia niemieckiego, w parafii katowickiej zawsze byli Polacy. Liczba ewangelików pochodzenia polskiego zwiększyła się do 2 tys. w latach trzydziestych, kiedy do Katowic przybyli ewangelicy ze Śląska Cieszyńskiego i innych terenów Polski, obejmując wiele funkcji administracyjnych i technicznych. Gdy wybuchła wojna, parafię włączono do niemieckich struktur organizacyjnych. W czasie zajmowania Katowic przez Niemców we wrześniu 1939 r. kościół ewangelicki Zmartwychwstania Pańskiego ze swą wysoką wieżą był jednym z znaczących punktów zbrojnego oporu przeciwko okupantowi. Śladem tamtych walk jest przestrzelony z moździerza mały dzwon w wieży kościoła.

Po drugiej wojnie światowej parafia katowicka, podobnie jak wszystkie parafie na Górnym Śląsku, została włączona do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego z Konsystorzem w Warszawie. Na skutek działań wojennych parafia zmalała do ok. 1600 członków. W 1945 r. zarządzeniem władz wojewódzkich przekazano kościół do użytku rzymsko-katolickiej kurii, która przeznaczyła go na kościół szkolny pod wezwaniem Andrzeja Boboli. Parafii pozostała jedynie salka konfirmacyjna na niespełna 100 miejsc. Kościół odzyskano 28 czerwca 1947 r. Pierwsze nabożeństwo, które odprawiono po dwóch latach przerwy, połączone było z konfirmacją. Pierwszą poważniejszą inwestycją, na jaką mogła sobie pozwolić parafia, było wybudowanie w 1949 r. nowego ołtarza przedstawiającego sceny zmartwychwstania pańskiego, według projektu artysty rzeźbiarza Artura Cieńciały. Życie religijne odmierzane rytmem niedzielnych i świątecznych nabożeństw, szkółek niedzielnych, lekcji religii, konfirmacji, prób chóru i pomocy charytatywnej, toczyło się ustabilizowanym torem. Do tej stabilizacji przyczynił się niewątpliwie fakt długoletniego pasterzowania w tej parafii ks. Adama Hławiczki (1908-1995). W latach 1979-1992 proboszczem parafii był ks. Ryszard Neuman pochodzący z Torunia. W okresie stanu wojennego parafia prowadziła wiele akcji charytatywnych, które pomagały parafianom i społeczeństwu w trudnym okresie kryzysu. W latach 1993-2014 proboszczem Parafii Zmartwychwstania Pańskiego był ks. Tadeusz Szurman, który w październiku 2001 r. został wybrany biskupem Diecezji Katowickiej. W tym okresie kościół Zmartwychwstania Pańskiego był miejscem ważnych uroczystości kościelnych o charakterze ogólnokościelnym, ekumenicznym i diecezjalnym. W Katowicach odbyło się np. centralne nabożeństwo z okazji podpisania między Kościołem rzymskokatolickim i luterańskim Wspólnej Deklaracji o usprawiedliwieniu (1999). Bp Szurman zapoczątkował intensywną współpracę ekumeniczną, którą parafia kontynuuje.

W czasie remontu plebanii w 1993 r. odkryto w piwnicy starodruki, a wśród nich jeden z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa polskiego – Biblię Radziwiłłowską tzw. Brzeską z 1563 r., która w 1995 r. została poddana gruntownej konserwacji. Jest najcenniejszym starodrukiem w archiwum parafialnym. Pod kierunkiem bp. T. Szurmana parafia zapoczątkowała intensywną działalność wydawniczą. W 1996 r. powołano Wydawnictwo „Głos Życia”, które umożliwiło publikację wielu tytułów m.in. od 2003 r. kwartalnika „Ewangelik” oraz „Rozważania biblijne” wygłaszane w Radiu Katowice pt. „Głos życia”. W 1994 r. powołano Luterańską Redakcję Religijną, obsługującą coniedzielne audycje religijne w Radiu Katowice. Celem zintensyfikowania pracy diakonijnej, powołano Centrum Diakonijne „Słoneczna Kraina” mające swoją siedzibę przy ul. Dudy-Gracza, a także wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego oraz punkt wydawania odzieży używanej.

Współcześnie.

Parafia w Katowicach gromadzi ok. 900 wiernych. Główne budynki parafii przy ul. Warszawskiej 18 w Katowicach to kościół Zmartwychwstania Pańskiego oraz plebania. Od 2014 r. proboszczem parafii a zarazem zwierzchnikiem diecezji jest bp dr Marian Niemiec. Parafia prowadzi prężną działalność duszpasterską i katechetyczną poprzez organizowanie lekcji religii, spotkań młodzieżowych, spotkań studenckich, studium biblijnego. 31 października 2017 r. w katowickim kościele odbyło się centralne, ogólnopolskie nabożeństwo z okazji 500. rocznicy Reformacji, a w listopadzie – nabożeństwo i koncert Chóru Largo Cantabile z udziałem 37 biskupów z 23 Kościołów różnych wyznań z całego świata – uczestników 36. Ekumenicznego Spotkania Biskupów Ruchu Focolari, które miało miejsce na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Wśród uczestników był bp Christian Krause, który w 1999 r. jako przewodniczący Światowej Federacji Luterańskiej podpisał Wspólną deklarację w sprawie nauki o usprawiedliwieniu, co było wydarzeniem ekumenicznym stulecia.

 


© 2024: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach | Projekt i wykonanie fober.pl